'Báu vật' hơn 100 tuổi giữa lòng Hà Nội: Tại sao cây này lại sống lâu như vậy?

Cây sao đen (tên khoa học: Hopea odorata) là loài cây gỗ lớn thuộc họ Dầu, có thể cao tới 30 mét với thân thẳng, vỏ nứt dọc màu đen đặc trưng. Loài cây này phân bố rộng ở nhiều nước châu Á, trong đó có Việt Nam. Gỗ sao đen được xếp vào nhóm gỗ quý nhờ đặc tính cứng, bền, ít cong vênh, từng là nguyên liệu quan trọng trong xây dựng và đóng tàu thuyền.

Cây sao đen

Trên phố Lò Đúc, hàng cây gồm hơn 50 cây sao đen cổ thụ, phần lớn đã hơn 100 năm tuổi, kéo dài từ số nhà 1 đến số 77. Được trồng từ thời Pháp thuộc, đến nay hàng cây đã trở thành một phần không thể thiếu trong ký ức đô thị Hà Nội.

Trong bối cảnh cây xanh lâu năm ngày càng khan hiếm, hàng sao đen Lò Đúc không chỉ là “lá phổi xanh” điều hòa không khí mà còn mang giá trị to lớn về đa dạng sinh học và bảo tồn nguồn gen quý hiếm. Chúng là sợi dây gắn kết tình cảm giữa nhiều thế hệ người dân Thủ đô với thiên nhiên và lịch sử.

Vì sao sao đen có tuổi thọ bền bỉ?

Theo các nhà lâm nghiệp, sao đen có thể sống tới 200 – 300 năm trong môi trường tự nhiên. Tuổi thọ đáng kinh ngạc này đến từ những đặc điểm sinh học ưu việt.

Thứ nhất, gỗ sao đen rất cứng, thớ mịn, có khả năng chống mối mọt cao. Lớp vỏ cây dày hoạt động như một “lớp áo giáp” tự nhiên, bảo vệ thân cây trước sâu bệnh và thời tiết khắc nghiệt.

Thứ hai, bộ rễ cọc khỏe, ăn sâu vào lòng đất giúp cây bám chắc, đảm bảo nguồn nước và dinh dưỡng ngay cả trong điều kiện khô hạn. Cùng với đó, tán lá rậm rạp, xanh quanh năm không chỉ tối ưu hóa khả năng quang hợp mà còn giúp giữ độ ẩm, giảm thoát hơi nước.

Thứ ba, sao đen có khả năng thích nghi cao với nhiều loại đất và khí hậu nhiệt đới, ít bị sâu bệnh và có tốc độ sinh trưởng ổn định. Những yếu tố này giúp chúng duy trì sự phát triển cân bằng qua hàng trăm năm, trở thành một trong những loài cây bóng mát sống lâu bậc nhất Việt Nam.

Bảo tồn “di sản xanh” của Thủ đô

Hàng cây sao đen trên phố Lò Đúc không chỉ là tài sản sinh thái mà còn là một “kho ký ức” đô thị. Vì vậy, việc bảo tồn chúng là vô cùng cấp thiết.

Các chuyên gia đề xuất thành phố cần có kế hoạch chăm sóc đặc biệt cho những cây cổ thụ này. Cụ thể là kiểm kê, đánh giá, số hóa dữ liệu về từng cây và công khai thông tin về tuổi thọ, tình trạng phát triển. Các hoạt động chăm sóc như cắt tỉa, bón phân, phòng trừ sâu bệnh cần được thực hiện thường xuyên.

Dù việc duy trì một hàng cây trăm tuổi đòi hỏi chi phí và nguồn lực lớn, nhưng xét trên giá trị lịch sử, văn hóa và sinh thái mà chúng mang lại, đây là một khoản đầu tư xứng đáng.

Hơn 120 năm đã trôi qua, hàng sao đen ở phố Lò Đúc vẫn tỏa bóng mát dịu dàng, như những nhân chứng lặng lẽ của Hà Nội xưa và nay. Bảo vệ chúng cũng chính là giữ gìn một phần ký ức và hồn cốt của Thủ đô.